Problemy z utrzymaniem równowagi

Wiele schorzeń może powodować problemy z równowagą, zawrotami głowy lub zmianą pozycji. Należą do nich:

• udar mózgu
• atak serca
• niewydolność serca
• długi covid
• problemy z oddychaniem

Są też inne schorzenia, które mogą powodować problemy z równowagą, np. niskie ciśnienie krwi lub niski poziom cukru we krwi albo problemy z uszami lub z układem nerwowym.

Jakie czynniki wpływają na równowagę?

Na Twoją równowagę mogą wpływać:

• zmiany w widzeniu
• uszkodzenie ucha wewnętrznego
• uszkodzenie części mózgu, która przetwarza sygnały dotyczące równowagi i pozycji
• niskie ciśnienie krwi lub słabe krążenie
• za mało tlenu we krwi (co może być spowodowane problemami z sercem lub oddychaniem)

Te czynniki mogą wywołać następujące skutki:

• zawroty głowy
• nieostre widzenie
• omdlenia lub uczucie słabości
• wymioty i nudności
• poczucie, że świat kręci się wokół nas
• upadki lub zachwiania
• dezorientacja lub zaburzenia orientacji
• problemy ze staniem, chodzeniem lub wykonywaniem niektórych ćwiczeń

Często problemy z równowagą można złagodzić, siadając lub kładąc się. Mogą one też z czasem same ulec poprawie, gdy organizm dostosuje się do nowej pozycji.

Słaba równowaga może powodować problemy z chodzeniem, ćwiczeniami i niektórymi codziennymi zadaniami. Może to zwiększyć ryzyko upadku i doznania obrażeń. Są jednak ćwiczenia i umiejętności, które mogą pomóc w utrzymaniu równowagi i zmniejszyć ryzyko upadków.

Można również dostosować sposób wykonywania przez siebie czynności, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia problemów z utrzymaniem równowagi, np. wykonywać ćwiczenia w pozycji siedzącej, a nie stojącej, lub zapewnić sobie wsparcie podczas aktywności.

Zespół tachykardii posturalnej ortostatycznej (PoTS)

PoTS jest zaburzeniem równowagi i postawy spowodowanym problemami z układem nerwowym. U osób cierpiących na PoTS na krążenie wpływa uszkodzenie autonomicznego układu nerwowego (części układu nerwowego odpowiedzialnej za nieświadome poruszanie się i utrzymywanie środowiska ciała), co oznacza, że krew gromadzi się w ich dolnej połowie ciała, gdy stoją lub nagle zmieniają pozycję.

Oznacza to, że serce musi bić szybciej, aby przepchnąć krew z powrotem do głowy i klatki piersiowej. Może to również oznaczać, że przez pewien czas mózg walczy o wystarczający przepływ krwi.

Objawy PoTS pojawiają się nagle przy gwałtownym wstawaniu lub siadaniu i obejmują:

• zawroty głowy
• nieostre widzenie
• znacznie szybsze tętno lub serce „wyrywające się” z klatki piersiowej
• nudności lub wymioty
• omdlenia
• zmęczenie, znużenie i nietolerancję wysiłku fizycznego

PoTS jest zazwyczaj spowodowany przez problemy neurologiczne i immunologiczne, takie jak ME/CFS (zespół chronicznego zmęczenia), długi covid, toczeń albo udar lub uraz mózgu. Może też wystąpić samoistnie.

Możesz dowiedzieć się więcej o PoTS i jak sobie z nim radzić, kontaktując się z PoTS UK, organizacją charytatywną, która oferuje pomoc i wsparcie dla osób cierpiących na PoTS.

Radzenie sobie z problemami z równowagą

Jeśli masz niskie ciśnienie krwi, możesz spróbować zmniejszyć problemy z równowagą poprzez:

• zwiększenie spożycia soli (należy pamiętać, że może to zwiększyć ryzyko chorób serca)
• picie dużej ilości płynów, najlepiej wody
• wykonywanie ćwiczeń poprawiających przepływ krwi, takich jak zakładanie nogi na nogę i wracanie do pozycji wyjściowej lub zaciskanie pięści

Wysokie ciśnienie krwi również może wpływać na równowagę. Jeśli tak jest w Twoim przypadku, spróbuj w miarę możliwości zmniejszyć spożycie soli, ćwicz regularnie i przyjmuj wszelkie leki przepisane w celu obniżenia ciśnienia krwi (takie jak statyny).

Problemy z równowagą wywołane przez chorobę współistniejącą, taką jak udar mózgu lub niewydolność serca, często ulegają poprawie, gdy rozpocznie się leczenie tej choroby lub gdy zaczyna ona ustępować.

Jeśli nie można bezpośrednio leczyć problemów z równowagą, są kroki, które można podjąć, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo upadków i zawrotów głowy:

• Porozmawiaj z pracownikiem opieki zdrowotnej i poproś o polecenie ćwiczeń, które mogą pomóc w budowaniu równowagi.
• Jeśli czujesz zawroty głowy, skup się na oddychaniu. Oddychaj powoli i głęboko, wdychając powietrze przez nos i wydychając przez usta.
• Niektórym osobom, które miewają zawroty głowy lub problemy z równowagą, pomaga wybranie punktu w otoczeniu i skupienie na nim wzroku. To pomaga mózgowi w ponownym zorientowaniu się w przestrzeni.
• Usuwaj zbędne przedmioty ze swojego otoczenia, zwłaszcza z podłogi. Dzięki temu możesz zmniejszyć prawdopodobieństwo upadku.
• W miarę możliwości unikaj chodzenia po ciemku.
• Na zewnątrz noś buty na niskim obcasie lub specjalne buty do chodzenia.
• Pomocna może być obecność w pobliżu zaufanej osoby, zwłaszcza podczas długich spacerów lub ćwiczeń fizycznych. Może ona zaoferować wsparcie fizyczne, jak też emocjonalne, jeśli czujesz się nieswojo lub boisz się upadku.
• Wstawaj jak najwolniej i w miarę możliwości podpieraj się na pobliskich powierzchniach, takich jak podłokietniki krzesła, biurko lub blat.
• Staraj się unikać gwałtownych zmian oświetlenia w otoczeniu, takich jak przejście z bardzo ciemnego pokoju do bardzo jasnego, ponieważ często wywołuje to zawroty głowy.
• Ogranicz spożycie alkoholu, a także stosowanie niektórych narkotyków rekreacyjnych, takich jak marihuana czy ecstasy, które mogą mieć bezpośredni wpływ na równowagę.

Jeśli masz poważne problemy z równowagą, być może będziesz musiał(a) porozmawiać z pracownikiem służby zdrowia na temat tego, czy prowadzenie samochodu lub obsługiwanie innych ciężkich maszyn jest dla Ciebie bezpieczne.

Sprzęty pomocnicze i wsparcie

Dostępny jest szereg sprzętów pomocniczych, z których korzystanie zmniejsza prawdopodobieństwo upadku w przypadku problemów z równowagą: poręcze, laski, chodziki, uchwyty ułatwiające wyjście z wanny lub siedziska pod prysznic, dzięki którym nie trzeba stać.

Do wyboru są też meble, które nie są stricte „sprzętami pomocniczymi dla niepełnosprawnych”, ale mogą ułatwić utrzymanie równowagi, zwłaszcza podczas wstawania. Szukaj krzeseł z podłokietnikami, które posłużą jako podparcie podczas wstawania, oraz biurek lub stołów, na których możesz się w razie potrzeby wygodnie oprzeć.

Wsparcia w kwestiach związanych z równowagą szukaj u znajomych i rodziny, ale także u pracowników opieki zdrowotnej. W zależności od przyczyny Twoich problemów z równowagą możesz uzyskać wsparcie w ramach terapii zajęciowej lub fizjoterapii.